Pilates eğitmenlerinden masaj terapistlerine birçok uzman, fasyanın yumuşaklığını sağlayacak tavsiyelerde bulunurken, köpük silindirlerden masaj tabancalarına çeşitli araçlar da fasya sağlığını iyileştirmek isteyenlerin hizmetine sunulmuş durumda. Peki, Fasya nedir? Fasyanın sağlıklı olması için ne yapmalıyız?
FASYA NEDİR?
Fasya, ak zar veya fascia, cilt altında yer alan, kasları ve diğer iç organları birbirine bağlayan, stabilize eden, çevreleyen ve ayıran, öncelikle kolajenden oluşan bir bağ doku katmanıdır. Fasya, yüzeyel fasya, derin fasya ve visseral fasya olarak katmanlarına göre veya fonksiyon ve anatomik konumuna göre sınıflandırılır.
Ligamentler, aponeurozlar ve tendonlar gibi fasya da, çekme yönüne paralel bir dalgalı düzende yönlendirilmiş, yakın paketlenmiş kolajen elyaf demetleri içeren fibröz bağ dokudan oluşur. Bu nedenle fasya esnektir ve dalgalı liflerin çekme kuvveti tarafından düzleştirilmesine kadar büyük tek yönlü gerilme kuvvetlerine dayanabilir. Bu kolajen lifleri, fasya içinde yer alan fibroblastlar tarafından üretilir.
FASYA SAĞLIĞI İÇİN NELER YAPABİLİRİZ?
Fasyayı güçlü ve esnek tutmanın en etkili yolu hareketli olmak. Bunun yanı sıra uzmanların birkaç spesifik tavsiyesi daha var. Dr. Langevin, direnç antrenmanlarının fasyayı güçlü tutmanın bir yolu olduğunu belirterek, “Zayıf bir kas hareket edip fasyayı da hareket ettirme konusunda çok iyi bir iş çıkaramaz. Sertleşmiş ve yapışmış bir fasya da kasın görevini yapmasına yardım edemez. Bu ikilinin birbirlerine ihtiyaçları var. Biri iyileşmeye başlayınca diğerine de yardımcı olur” dedi.
Dr. DaPrato ise dans etmek, tenis oynamak, yüzmek, zıplarken kolların açılarak ellerin baş üstünde birleştirildiği jumping jack hareketi gibi aynı anda birçok hareketi yapmayı gerektiren egzersizlerin, fasyanın kaygan kalmasını sağladığını söyledi. Özellikle sıçrama gerektiren hareketler, fasyanın sağlığı için özellikle etkili. Almanya’da Ulm Üniversitesi’nde bulunan Fasya Araştırma Grubu’nun direktörü Robert Schleip, “Örneğin sekerek yürümek bu anlamda harika bir hareket örneği” dedi.
Dr. Langevin, yakın zamanda hareketsiz günler geçirmiş olanlara da “Fasyamıza hassas davranmak, ağır ağır ilerlemek ve kaybolan hareket becerisini yeniden kazanmaya çalışmak çok önemli” uyarısında bulundu. Örneğin dinamik esneme adı verilen ve kası aynı anda hem sıkıştırıp hem uzatan egzersizler, sağlıklı fasyaya da hasarlı fasyaya da fayda sağlıyor. Gövdeyi döndürme hareketleri, squat’lar ve öne lunge’lar bu egzersizlerin güzel birer örneği.
Uzmanlar kişinin kendine en uygun programı bulabilmesi için bir fizik tedavi uzmanından yardım almasının en doğrusu olduğu görüşünde. Hareketli olmanın yanı sıra gün içinde sürekli su içmek de kaygan ve daha sağlıklı bir fasya için yapabileceğiniz bir diğer basit hareket.
